Regels versus gezond verstand

Regels versus gezond verstand

Pim Perquin

Grenzen bakenen af. Een grens markeert het einde van een gebied en het begin van een ander gebied. Wilt u een voorbeeld van een bizarre grens? Point Roberts. 

Point Roberts is de punt van een Canadees schiereilandje, vlakbij Vancouver. Op het plaatje ziet u het bovenin liggen, het gele eindeinde van het grijze gebied. Grijs is Canada, geel is Verenigde Staten. Het laatste stukje van het schiereiland ligt, door een bizar grensverloop (getrokken rechte lijn op de tekentafel) net in de Verenigde Staten.  

Hier doet zich voor wat we in het dagelijkse leven ook zien als we over grenzen praten. 

De grens is de regel. Als we die strikt hanteren is er geen tussengebied. En nog strikter: een grens kan niet verlegd worden. We zien bij Point Roberts waar dat toe leidt. Het schiereilandje van 12 km2 waar overigens nog ruim duizend mensen wonen is, dankzij die grens dus Amerikaans en niet Canadees. Eerst was er dus de grens, en dan de nationaliteit. Het is niet andersom gegaan, dus dat er eerst wordt geconstateerd dat er op dat schiereilandje duizend Amerikanen blijken te wonen en dat daarom de grens zo getrokken is. Het is dus niet de realiteit die de grens heeft bepaald, maar de grens die de realiteit heeft bepaald.  

Dat dat helemaal niet praktisch is, heeft niet geleid tot het verleggen van de grens. De in (of op) Point Roberts wonende Amerikanen moeten kilometers (in Canada hanteren ze kilometers) omrijden om in de rest van hun thuisland te komen. Hier hanteert men dus de denkwijze: de werkelijkheid heeft zich maar aan te passen aan de regel (= de grens).  

In ons dagelijkse leven komen we dit soort situaties ook tegen. Strikte hantering van regels leidt tot onpraktische gevolgen. Die onpraktische gevolgen worden louter gerechtvaardigd door het bestaan van een regel. De regel als doel en niet als middel.  

Waartoe dient een regel? Een regel dient om de praktijk goed te laten functioneren. Je zou regels dus voortdurend moeten toetsen aan deze ultieme doelstelling: helpen ze ons om de praktijk goed te laten functioneren? Zo niet, dan moet de regel wijken. Maar bij Point Roberts hanteert men blijkbaar niet de maatstaf: de regel moet wijken voor het gezond verstand, maar: het gezond verstand moet wijken voor de regel.  

Oftewel: Iemand die 50,1 rijdt binnen de bebouwde kom rijdt te hard, dus inleveren dat rijbewijs, net als bij iemand die 170 rijdt. Iemand die op dat schiereilandje woont is nu eenmaal geen Canadees maar een Amerikaan en we laten het gezonde verstand er gewoon buiten.  

Ons belastingrecht biedt hier en daar nog wel ruimte voor gezond verstand naast het oerwoud van regels, hoewel dat tussengebied, als gevolg van het toenemende legistisch denken (regel = regel) steeds kleiner lijkt te worden. 

Pim Perquin

 


Reacties

WhatsApp us!